Nguyên Thái Định Đế
Nguyên Thái Định Đế

Nguyên Thái Định Đế

Nguyên Thái Định Đế (28 tháng 11, 1293 - 15 tháng 8 1328) hay Nguyên Tấn Tông, tên thật là Bột Nhi Chỉ Cân Dã Tôn Thiết Mộc Nhi (tiếng Mông Cổ: ᠶᠢᠰᠦᠨᠲᠡᠮᠦᠷ, Chuyển tự Latinh: Yisüntemür qaγan, chữ Mông Cổ: Есөнтөмөр хаан;phiên âm: Borjigin Yesun Temur), là vị Hoàng đế thứ sáu của nhà Nguyên trong lịch sử Trung Quốc và là Đại hãn thứ 10 của đế quốc Mông Cổ. Trong các ghi chép của các sử gia Trung Quốc, ông thường được gọi là Thái Định Đế (tiếng Trung: 元泰定帝) theo niên hiệu đã đặt trong thời gian trị vì. Tên của ông có nghĩa là "Khã hãn chín sắt" trong tiếng Mông Cổ. Cuối thời Càn Long, nhà Thanh đổi phiên âm tên của ông trong ba bộ sử của Liêu, KimNguyên thành Y Tô Đặc Mục Nhi, tuy nhiên tên này không được sử dụng trong giới sử học.[1]Ông là cháu bốn đời của Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt và là con trai tướng Cam Ma Thích, được Thiết Thất - người chỉ huy phe cánh của Thiếp Mộc Điệp, ủng hộ kế vị sau khi ám sát Nguyên Anh Tông. Dã Tôn Thiết Mộc Nhi rất thích văn hóa truyền thống người Mông Cổ, vì thế trong thời gian trị vì ông đã đảo ngược chính sách trọng dụng nhân tài người Hán của các vị vua tiền triều, thay vào đó là những quan lại Mông Cổ và Hồi giáo.[2]Ông có lẽ là vị hoàng đế được viếng thăm bởi giáo sĩ dòng Phanxicô Odoric, người đã để lại một bản ghi chép tuyệt vời về các chuyến đi của mình.

Nguyên Thái Định Đế

Thân mẫu Phổ Nhan Khiếp Lý Mê Thất (Hoằng Cát Lạt thị)
Tên đầy đủNiên hiệuThụy hiệuMiếu hiệu
Tên đầy đủ
Bột Nhi Chỉ Cân Dã Tôn Thiết Mộc Nhi (孛兒只斤也孫鐵木兒, Borjigin Yesüntemür, ᠶᠢᠰᠦᠨᠲᠡᠮᠦᠷ)
Niên hiệu
Thái Định (泰定): 1324 - tháng 2, 1328
Trí Hòa (致和): tháng 2, 1328 - tháng 9, 1328
Thụy hiệu
Khân Nhân Đại Hiếu Hoàng đế (欽仁大孝皇帝)
Miếu hiệu
Tấn Tông (晉宗)
Kế nhiệm A Tốc Cát Bát
Tiền nhiệm Cách Kiên hãn
Thê thiếp Bát Bất Hãn Hoàng hậu (Hoằng Cát Lạt thị)
Đăng quang 4 tháng 10 năm 1323 tại Đại đô
Trị vì 4 tháng 10, 1323 – 15 tháng 8, 1328
(4 năm, 316 ngày)
Sinh 28 tháng 11, 1293
Mất 15 tháng 8, 1328(1328-08-15) (34 tuổi)
Thượng Đô
Hoàng tộc Bột Nhi Chỉ Cân (Боржигин)
Tại vị 4 tháng 10, 1323 – 15 tháng 8, 1328
(4 năm, 316 ngày)
Thân phụ Cam Ma Lạt